ประวัติความเป็นมา
โรคมะเร็งท่อน้ำดีในประเทศไทย ถูกค้นพบมานานแล้วกว่า 90 ปี และเป็นที่ทราบกันดีว่ามีสาเหตุเกิดจากการรับประทานปลาน้ำจืดมีเกล็ดแบบสุกๆดิบๆ ที่อาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำในภูมิภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศปลาน้ำจืดเหล่านี้มีตัวอ่อนระยะติดต่อของพยาธิใบไม้ตับอาศัยอยู่ ตัวอ่อนพยาธิใบไม้ตับนี้จะชอนไชและเจริญเติบโตในท่อน้ำดี มีชีวิตอยู่ได้นานถึง 20 ปี ทำให้ท่อน้ำดีเกิดการอักเสบเรื้อรังและกลายเป็นมะเร็งท่อน้ำดีในที่สุด
ในปัจจุบันพบมีประชาชนที่ตกอยู่ในกลุ่มเสี่ยงของโรคมะเร็งท่อน้ำดีอยู่ราวๆ 6 ล้านคน และมีผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน้ำดีอยู่ราวๆ 14,000 คนต่อปี และส่วนใหญ่มีฐานะยากจน ด้อยโอกาสในการเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลขนาดใหญ่ที่มีความพร้อมในการรักษาโรคมะเร็งท่อน้ำดี แม้หน่วยงานสาธารณสุขหลายองค์กรตระหนักถึงปัญหานี้ แต่ความไร้เอกภาพและความต่อเนื่องทำให้การแก้ปัญหาที่ดำเนินมานับทศวรรษไม่ได้ช่วยคลายปัญหาลง จึงเป็นเหตุให้โรคมะเร็งท่อน้ำดีเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศ มูลนิธิมะเร็งท่อน้ำดี จึงได้ก่อตั้งขึ้น เพื่อเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยเหลือ ผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน้ำดี ช่วยเพิ่มโอกาสในการรักษา เพื่อให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้น
มูลนิธิมะเร็งท่อน้ำดีก่อตั้งเมื่อ วันที่ 28 กันยายน 2555 โดยเกิดจากความร่วมมือกันของเครือข่ายญาติผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน้ำดี แพทย์พยาบาล นักวิชาการและผู้ที่ทำงานเกี่ยวข้องกับโรคมะเร็งท่อน้ำดี มูลนิธิมะเร็งท่อน้ำดีได้เชิญผู้มีความรู้ ความสามารถ และมีความเชี่ยวชาญในแขนงสาขาต่างๆ และผู้ที่มีใจอยากช่วยเหลือผู้ป่วยโรคมะเร็งท่อน้ำดีเข้ามาร่วมเป็นคณะกรรมการมูลนิธิ โดยมี ผศ.พญ.เนตรเฉลียว สัณฑ์พิทักษ์ อดีตคณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่นเป็นประธาน มี รศ.นพ.ณรงค์ ขันตีแก้ว เป็นรองประธาน และมี ศ.ดร.พวงรัตน์ ยงวณิชย์ เป็นเลขาธิการมูลนิธิ เป็นการผนึกกำลังกันภายใต้แนวคิดที่ว่าการแก้ไขปัญหาโรคมะเร็งท่อน้ำดีไม่สามารถทำให้บรรลุผลและยั่งยืนได้หากให้ภาครัฐเป็นผู้ดำเนินการเพียงฝ่ายเดียว แต่การทำงานควบคู่กันไปกับพลังของภาคเอกชน ภาคประชาชน รวมถึงการผนึกกำลังจากทุกภาคส่วนของสังคมจะทำให้มีพลังในการต่อสู้กับปัญหานี้ได้อย่างเข้มแข็งมากขึ้น
โรคมะเร็งท่อน้ำดี ปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศไทยโดยเฉพาะในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในแต่ละปีจะมีการสูญเสียของประชากรกว่า 14,000 คน ประมาณ 80% ของผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งท่อน้ำดีจะเสียชีวิต และส่วนใหญ่เป็นหัวหน้าครอบครัว หมายความว่า มีครอบครัวที่ได้รับผลกระทบจากการสูญเสียกว่า 14,000 ครอบครัว ซึ่งส่งผลกระทบต่อทั้งระบบเศรษฐกิจและโครงสร้างทางสังคมของประเทศ
มูลนิธิมะเร็งท่อน้ำดี ตั้งอยู่ภายในพื้นที่ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จังหวัดขอนแก่น ประเทศไทย
มหาวิทยาลัยขอนแก่น
เป็นที่ตั้งของคณะแพทยศาสตร์ และเป็นสถานที่ตั้งของโครงการแก้ไขปัญหาพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (CASCAP) ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการตรวจวินิจฉัยและให้บริการผ่าตัดรักษาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดีอย่างครบวงจรร่วมกับศูนย์ความเป็นเลิศมะเร็งท่อน้ำดี (CCA Center of Excellence) นอกจากนี้ยังเป็นที่ตั้งของศูนย์วิจัยพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี (LFCRC)ที่ทำงานวิจัยเรื่องโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีมาอย่างต่อเนื่อง จึงถือได้ว่า มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นสถานที่ที่ประกอบด้วยนักวิชาการ นักวิจัย แพทย์ และบุคลากรทางการแพทย์ทางด้านมะเร็งท่อน้ำดีมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก
จังหวัดขอนแก่น
เมืองหลวงโรคมะเร็งท่อน้ำดี ที่ได้ชื่อนี้มาเพราะจังหวัดขอนแก่นเป็นศูนย์กลางภาคอีสาน ภูมิภาคที่มีอัตราการติดพยาธิใบไม่ตับและเป็นมะเร็งท่อน้ำดีสูงที่สุดในโลก ทำให้จังหวัดนี้ เป็นที่ตั้งของโรงพยาบาลศรีนครินทร์คณะแพทยศาสตร์ เพื่อรองรับการตรวจและรักษาผู้ป่วยมะเร็งท่อน้ำดี ซึ่งโรงพยาบาลศรีนครินทร์นี้ ถือเป็นโรงพยาบาลบูรณาการความรู้โรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ด้วยการเป็นทั้งสถานพยาบาลบำบัดรักษาโรคมะเร็งท่อน้ำดี และสถาบันวิชาการและวิจัยทางการแพทย์ จึงเป็นสถานที่ที่สร้างผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งท่อน้ำดี อาทิเช่น แพทย์ พยาบาล นักวิชาการ และนักวิจัยจำนวนมาก นอกจากนี้ยังเป็นสถาบันที่มีการประสานความร่วมมือเพื่อแก้ไขปัญหาดังกล่าวทั้งจากภายในประเทศ และต่างประเทศ เช่น ประเทศอังกฤษ เยอรมนี สิงคโปร์ สหรัฐอเมริกา และออสเตรเลีย อีกด้วย
Khon Kaen is the “capital city of CCA”, having the highest incidence of CCA worldwide due to the high rate of Ov prevalence and infection. Located in Khon Kaen is Srinagarind Hospital; a principal institution for liver fluke and CCA research in Southeast Asia. Srinagarind Hospital is a super-tertiary hospital, training medical professionals in CCA diagnosis, treatment and prevention, with the cooperation of partners in, among others, the UK, Germany, Singapore, USA and Australia.